Özet Sosyal sorumlu tüketim davranışı, çevreye zararı olmayan veya daha az zararı olduğu düşünülen sürdürülebilir ürün veya hizmetlerin bilinçli olarak tercih edildiği bir tüketim tarzıdır. Ürün ve hizmetlerin seçiminde sosyal ve çevresel etkileri göz önünde bulunduran tüketiciler, gelecek nesiller için sürdürülebilir bir toplumun yaratılmasını amaçlamaktadır. Sosyal sorumlu tüketim; bilinçli, etik, çevreci, yeşil, bencil olmayan tüketim şeklinde de kavramsallaştırılmaktadır. Amaç: Artan nüfus, sınırlı kaynaklar ve iklim değişikliği gibi nedenler bireylerin tüketim tercih ve alışkanlıklarının zorunlu olarak sürdürülebilir, sorumlu ve bilinçli bir yönelime doğru evrileceğini göstermektedir. Bu bağlamda bilinçli, sürdürülebilir ve sorumlu tüketim davranışını ölçmek, bu alanda geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı ortaya koymak için John Antil’in (1984) geliştirdiği Sosyal Sorumlu Tüketim Davranışı Ölçeğinin (SSTDÖ) kısaltılarak Türkçe versiyonunun oluşturulması hedeflenmiştir. Yöntem: Bu çalışmaya 333 kadın ve 117 erkek olmak üzere yaşları 18 ile 56 arasında değişen 450 birey katılmıştır. Çalışmanın katılımcı grubu eşit ve rastgele bir şekilde iki gruba ayrılarak bir gruba ölçeğin faktör yapısının belirlenmesi adına keşfedici faktör analizi; diğer gruba ise belirlenen faktör yapısının teyit edilmesi için doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Ayrıca uyum geçerliliğini sağlamak için sosyal sorumlu tüketim davranışı ölçeği ile çevre farkındalık ölçeği arasındaki ilişki incelenmiş ve ölçeğe ait çeşitli güvenilirlik analizleri gerçekleştirilmiştir. Bulgular: Yapılan analizler sonucunda 10 maddelik tek faktörden oluşan yeni bir yapı elde edilmiştir. Bu tek faktörlü yapı varyansın %67’sini açıklamaktadır. Ölçeğe ait karşılaştırmalı, mutlak ve artık temelli uyum indeks değerlerinin CFI: 0,95; GFI: 0,94; RMSEA: 0,076 şeklinde olduğu tespit edilmiştir. Yakınsak geçerlilik analizlerinde ortalama açıklanan varyansın (AVE) %40; birleşik güvenilirlik (CR) değerinin 0,86 ve Cronbach Alfa güvenilirlik katsayısının 0,90 olduğu anlaşılmıştır. Uyum/uyuşum geçerliliği için kullanılan çevre farkındalık ölçeği ile ölçek arasında yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki elde edilmiştir. Sonuç olarak 40 madde olarak geliştirilen ölçek Türkçe sürümünde 10 maddelik tek faktörlü bir yapı halini almıştır. Özgünlük: Ulusal literatürde doğrudan sosyal sorumlu tüketim davranışını ölçen tek ölçme aracı olması bakımından ve sürdürülebilir toplum anlayışının gerekliliği düşünüldüğünde SSTDÖ’nün Türkçe kısa sürümünün birçok sosyal bilim araştırmacısı için kullanışlı bir başvuru kaynağı olacağı düşünülmektedir.
Sürdürülebilir tüketim, çevresel ve sosyal sürdürülebilirlik, sosyal sorumlu tüketim, sosyal sorumlu tüketim davranışı, sosyal sorumlu tüketim davranışı ölçeği